Sindrom policističnih jajnika je najčešća hormonska bolest kod žena i najčešći uzrok izostanka ovulacije. Temeljna promena kod ove bolesti su cistični folikuli u kori jajnika, menstrualni ciklus bez ovulacije, retke menstruacije, neplodnost, pojačana dlakavost, opadanje kose, akne. Naziv dolazi od izgleda jajnika na kome se nalaze brojne ciste.

Učestalost

Na temelju današnjih dijagnostičkih kriterijuma procenjuje se kako 5 - 10% žena u plodnom razdoblju boluje od ove bolesti. Ultrazvučno se brojne ciste na jajniku nađu i češće, u čak 22 do 25% žena, ali žene nemaju uvek ostale simptome koje prate ovaj sindrom pa se u tih preostalih 15% slučajeva govori o jajnicima nalik na policistične.

Uzrok nastanka

Tačan uzrok nastanka policističnih jajnika nije potpuno poznat.

Klinička slika 

Sindrom policističnih jajnika osim promenama na jajniku karakteriše se poremećajima menstrualnog ciklusa i povišenim nivoom muških polnih hormona - androgena. Žene su pogođene neredovnim menstruacijama ili njihovim potpunim izostankom, javlja se neplodnost, nakupljanje masnog tkiva u trbušnoj regiji ( muški tip debljine), pojačana dlakavost, akne, opadanje kose, masna koža, povišen libido, povećanje klitorisa. Klinička slika može biti raznolika.

 

Sindrom je usko povezan s neosetljivošću na insulin, zbog čega je učestalije obolevanje od šećerne bolesti. Jajnici su obično dvostruko veći od normalnih, napete sivobele površine ispod koje se u kori nalaze cistice veličine 5 do 15 mm. Žene s policističnim jajnicima trebaju se pratiti, istraživati i lečiti celi život jer je ova bolest povezana s nizom rizika: kasnija menopauza, različita krvarenja iz materice, spontani pobačaji su dva do tri puta češći, anemija, poremećaj količine masnoća u krvi, bolesti srca i krvnih sudova su 7 puta češće, rizik od obolevanja od šećerne bolesti je 16% veći, povišeni krvni pritisak se javlja kod 40% pacijentica, 2-3 puta je veći rizik za obolevanje od raka endometrijuma i jajnika, češće je potrebno odstranjenje maternice (histerektomija).

Dijagnoza  

Nalaz može biti vrlo šarolik i bolest se razlikuje kod pojedinih žena. Dijagnoza se postavlja kombinacijom kliničkih, ultrazvučnih i laboratorijskih nalaza hormona.

Klinički nalazi obuhvataju informacije o simptomima žene, njenim pređašnjim bolestima i porodičnim bolestima ipregledom pacijentice. Za postavljanje dijagnoze policističnih jajnika danas se zlatnim standardom smatra ultrazvučni pregled. Transvaginalnim ultrazvukom vrlo se pouzdano mogu meriti i analizirati detalji u jajniku.

Lečenje

Pristupi lečenju su različiti jer se razlikuju i simptomi kod pojedinih žena. Lečenje zavisi od simptoma, nalaza i želje bolesnice za decom. Glavne mere lečenja su: smanjenje tjelesne težine, povećanje fizičke aktivnosti, prestanak pušenja, prestanak uzimanja alkohola, uzimanje lekova, hirurški zahvat.

 

U lečenju lekovima postoji velik izbor koji zavisi od simptomi: hormonske kontracepcijske tablete, analozi GnRH, hormona koji se oslobađa u mozgu (iz hipotalamusa) i deluje na izlučivanje hormona hipofize, lekovi za kontrolu povećane telesne mase, hormonsko lečenje, kortikosteroidi, lekovi koji potiskuju delovanje muških polnih hormona, lekovi koji pojačavaju osetljivost na insulin.             

Hirurške mogućnosti lečenja sindroma policističnih jajnika su:

• odstranjenje dela jajnika
• odstranjenje celog jajnika
• elektrokauterizacija jajnika - postupak gde se elektrodom spaljuje tkivo jajnika